Ema-Khoisan nobe-Khoe-Sān (  []), Ligama lelisetjentiselwa kubantfu bemdzabu baseNingizimu ye-Afrika labakhuluma tilwimi letingasiyo i-Bantu, Lokuhlanganisa Ema-Khoekhoen (lebeyatiwa ngekutsi yi- "Hottentots") kanye nema-Sān (lebebitwa ngekutsi ngema- "Bushmen"). Ema-Khoisan ngekwesintfu akhuluma tilwimi te-Click futsi atsatfwa njengebantfu bemlandvo eNingizimu-Afrika, Bahlala bakhula kwaze kwaba ngulapho inshonalanga itfola khona kuhlala etindzaweni letingajabulisi ekulimeni kwe-Bantu (lesuselwa ku-sorghum), njengesifundza saseKapa, kuya eNamibia lapho khona bantfu ema Khoekhoe, baseNama nase-Damara bangemacembu lavamile, kanye ne-Botswana.Kuhlanganiswa lokukhulu nemacembu lakhuluma siBantu kufakazelwa kusakateka kwe-click phonemes etilwimini letinyenti ikakhulukati siXhosa saseNingizimu-Afrika.Tilwimi taseNingizimu-Afrika te Bantu.[1]

Umndeni wemaSan e-Namibia

Ema-San ase-Kalahari achazwe ku-Specimens ye-Bushman Folklore ngu-Wilhelm H. I. Bleek na-Lucy C. Lloyd-(1911).Letitfombe taletfwa emhlabeni wonkhe ngemnyaka wa-1950 ngumbhali wase Ningizimu-Afrika Laurens van der Post ku-TV documentary lenetincenye letisitfupha. Imphikiswano yemhlaba we-Ancestral eBotswana iphatselene ne-Central Kalahari Game Reserve (CKGR),leyasungulwa ngemnyaka wa-1961 yetilwane tesiganga, ngesikhatsi ema-San avunyelwa kutsi achubeke nendlela yawo yekuphila yekutingela nekuhlanganisa.Ngemnyaka wa-1990, hulumende wase Botswana wacala inchubomgomo yekutfumela takhamuti te CKGR ngaphandle kwalesigodzi. Ngemnyaka wa-2002, hulumende wavala tonkhe tinsita tetakhamuti te-CKGR.Imphi yetemtsetfo yacala, kwatsi ngemnyaka wa -2006 inkantolo lephakeme yaseBotswana yakhipha sincumo sekutsi labahlali basuswe ngenkhani futsi ngalokungekho emtsetfweni. Lenchubomgomo yekutfutsela kulamanye emave yachubeka, futsi nga-2012 bantfu base-San (Basarwa) bancenga Mhlabuhlangene kutsi baphocelele hulumende kutsi avume emalungelo abo emhlaba kanye nemitfombo.

Imitfombo yelwati

hlela

https://www.jbe-platform.com/content/books/9789027269928-cilt.330.01gul

  1. https://www.jbe-platform.com/content/books/9789027269928-cilt.330.01gul